فرا رسیدن عید سعید قربان بر تمامی شما عزیزان مبارک باد.

                                                                     

همه چیز در مورد انفولانزای خوکی

بنام خدا
همه چیز از انفولانزای خوکی

۱- ویروس H۱N۱ چیست؟
این ویروس از آنفولانزای تیپ A می باشد که اولین بار در سال ۱۹۱۸ میلادی در آمریکا شناخته شد و پس از یک دوره طولانی در آوریل ۲۰۰۹ (سال جاری) مجدداً این بیماری به نام Swine flu یا آنفولانزای خوکی با شکل، قدرت و توانایی بیماریزایی متفاوت از گذشته در ایالات کالیفرنیای جنوبی از کشور آمریکا گزارش گردید و پس از آن به سرعت کشورهای مکزیک، کانادا و کشورهای اروپایی نیز مواردی از ابتلا به این بیماری را گزارش نمودند. اگر چه Swine flu آنفولانزای خوکی نام گرفته، اما این به آن معنی نیست که این بیماری از خوک به انسان انتقال می یابد بلکه در آزمایشات بعمل آمده از این ویروس مشخص شده که تعدادی از ژن های آن شبیه به آنفولانزای ویروسی می باشد که در خوک های شمال آمریکا یافته اند. در عین حال بدلیل شباهت بروز این آنفولانزا در خوک های اروپا و آسیا و مرغان و انسان ها، دانشمندان آنرا یک آنفولانزای ویروسی چهارگانه نام نهاده اند.
قدرت بیماری زایی این ویروس ۳ برابر ویروس آنفولانزای معمولی بوده و بیشترین شیوع آن در فصل سرد می باشد. انتقال آن از انسان به انسان می باشد (نه حیوان به انسان) معمولاً قسمت فوقانی سیستم تنفسی را درگیر می نماید و تنها در ۱ تا ۲ درصد می تواند منجر به مرگ شود که دلایل آن ذکر خواهد شد.

۲-آخرین وضعیت بیماری در جهان چگونه است؟
بنا بر گزارش WHO (سازمان بهداشت جهانی) و CDC این بیماری در مرحله پاندمیک یعنی همه گیری جهانی می باشد و بیماری در فاز ۶ می باشد. این بدان معنی است که جهان و تمام قاره ها در راه این بیماری طی ماه های آینده می باشند و این بیماری همه کشورها را طی خواهد نمود و هیچ کشوری از این بیماری در امان نخواهد بود. در حال حاضر ۹۰ کشور جهان و ۷ کشور همسایه ایران و همچنین کشور ما که از یک نوجوان ۱۶ ساله ایرانی الاصل مقیم آمریکا که وارد ایران شده , این بیماری را گزارش نموده اند. خوشبختنانه ۷۲ نقطه از کشور ایران به عنوان مراکز مبارزه با این بیماری با امکانات کامل و مناسب جهت تشخیص و درمان آماده و مهیا برای خدمات رسانی می باشند که به واسطه فعالیت همه مراکز بهداشتی و درمانی هیچ نگرانی از این موضوع در کشور وجود ندارد. اما در مبارزه با این ویروس نو ظهور آشنایی و آگاهی از این بیماری فرصت بیشتری به ما در حفظ سلامتی فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داد و باید بدانیم شرط لازم پیشگیری دانستن و عمل کردن به دانستنی هاست و به همین دلیل با هم از این بیماری می خوانیم تا سالم، مطمئن و شاد زندگی کنیم.

۳- نشانه ها و علامت بیماری انفولانزای خوکی چیست؟
علائم این بیماری مشابه آنفولانزای فصلی همانند تب، سرفه، گلودرد، آب ریزش بینی، کوفتگی و درد بدن، سر درد، لرز و خستگی و در موارد مشخص اسهال، تهوع و استفراغ می باشد و در مواردی ممکن است این بیماری ویروسی پیشرفت نموده و ایجاد عفونت های شدید ریوی، گوشی و سینوسی نماید.

۴- چه افرادی بیشتر در خطر معرض این بیماری می باشند؟
۴ گروه از مردم در گروه خطر می باشند. افراد مسن ۶۴ سال و بالاتر، کودکان با سن کمتر از ۵ سال، خانم های حامله، افراد با بیماری های مزمن و طولانی مدت مانند آسم، دیابت، برونشیت مزمن، بیماری های قلبی و ریوی و کسانی که به عللی همانند جراحی وسیع، شیمی درمانی مکانیزم دفاعی سیستم ایمنی بدن آنان در شرایط مساعدی نمی باشد. در عین حال وجود آنتی بادی ضد این ویروس در بدن افراد میانسال , جوان و سالم و حتی در یک سوم از افراد مسن بالای ۶۰ سال بدن آنها را در مقابل این ویروس محافظت می نماید. بنابراین لازم است بدانیم بسیاری از افراد در ابتلای به این بیماری نیازی به درمان ویژه به استثناء استراحت و اقامت ۷ روزه در منزل و استفاده از داروهای معمولی جهت تسکین درد و علائم به اقدامی دیگر نیاز ندارند. زیرا مکانیزم دفاعی مناسب بدن ویروس را سرکوب و نابود می نماید.

۵ -چگونه این ویروس انتقال می یابد؟
آخرین اطلاعات اظهار می کند که انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان می باشد. که ویروس می تواند حداکثر تا فاصله ۱.۵ متری از طریق سرفه یا عطسه منتقل شود. اما راه دیگر انتقال تماس دست ها، با محیط آلوده به ویروس است. مانند دستگیره درب ها و یا وسایلی که بطور عمومی و مشترک استفاده می شود. دست تماس یافته با محیط آلوده به ویروس موجب انتقال ان از طریق دست آلوده شده به بینی و دهان و یا چشم می شود.

۶–چه علائمی در کودکان و بزرگسالان بسیار جدی است و باید به مرکز درمانی منتقل شوند؟
بیشتر مبتلایان به غیر از ۴ گروه در خطر(کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۴ سال، خانم های باردار و افراد با بیماری زمینه ای) با استراحت در منزل و دوری در تماس با افراد و استفاده از داروهای ضد ویروس به راحتی درمان می شود. اما اگر علایم زیر در کودکان بروز نمود حتماً نیازمند انتقال به بیمارستان می باشند.
-۱تنفس سریع و غیر عادی (نفس نفس زدن(
-۲ تغیر رنگ پوست به آبی یا خاکستری بخصوص در لب ها
-۳ بی اشتهایی شدید
-۴ تهوع و استفراغ مقاوم و مداوم
-۵ عدم هوشیاری، تشنج و بی توجهی به محیط
-۶ بی قراری و اضطراب شدید
-۷ تب بالا و سرفه مقاوم
-۸ اسهال به همراه علایم فوق
و در بزرگسالان
-۱تنفس کوتاه که به سختی انجام می شود.
-۲احساس درد و فشار در قفسه سینه و شکم
-۳سرگیجه ناگهانی و استفراغ شدید و مداوم و اسهال
-۴ کاهش سطح هوشیاری
-۵تب و سرفه شدید.

۷- دوره این بیماری چه مدت یا چند روز میباشد؟
اطلاعات بر این باور است که شخص یک روز پس از ابتلا به این ویروس دچار علایم می شود یعنی این ویروس پس از ابتلای شخص در روز اول هیچگونه علایمی ندارد و اصطلاحاً دوره نهفته آن یک روز است اما دوره بیماری در افراد با مکانیزم دفاعی نرمال و طبیعی ۷ روز می باشد. ولی این دوره در کودکان، افراد مسن و خانم های باردار و افردا با بیماری های دیگر متفاوت و طولانی تر می باشد. بنابراین طی این مدت( ۷ روز ) شخص بیمار منبع انتقال بیماری به افراد دیگر نیز می باشد.

۸-آیا امکان بیماری از طریق گوشت خوک می باشد؟
اگر چه کاملاً مشخص نیست اما تاکنون گزارشی از آن ارسال نشده و پاسخ منفی است.

۹-آیا انتقال این بیماری از طریق آب نوشیدنی یا آب لوله کشی شهری ممکن است؟
گندزدایی و کلرزنی آب موجب سلامت کامل آب های نوشیدنی شهری می باشد که همواره در حال انجام می باشد . اگرچه اثبات این ادعا بر اساس موفقیت درمانی و سلامت آب های نوشیدنی در درمان آنفولانزای مرغی (H۵N۱) می باشد. اما تاکنون گزارشی از انتقال بیماری از آب هایی که کلرزنی شده اند نداشته ایم.

۱۰-آیا استخر و چشمه های معدنی می توانند آلوده به ویروس شوند؟
بر اساس تجربیات بدست امده از آنفولانزای مرغی (H۵N۱) اگر چنانچه استخرها به اندازه ۳ PPM -۱ و چشمه های معدنی به اندازه PPM۵-۲ کلرزنی و گندزدایی شوند احتمال وجود و انتقال ویروس صفر خواهد شد.

۱۱-چگونه می توان خود را در مقابل این بیماری ایمن نمود؟
اگرچه تاکنون واکسنی برای این بیماری کشف نشده اما نکات زیر در پیشگیری مهم می باشد.
۱- پوشاندن صورت، بینی و دهان در زمان سرفه و عطسه با دستمال کاغذی یک بار مصرف و پس از آن قرار دادن آن در سطل در بسته مخصوص ۲- شستشوی دست و صورت با آب و صابون بعد از هر عطسه و سرفه تا ویروس ها زدوده شوند. دستها را می توان با پنبه و الکل ضدعفونی نمود.۳- در خارج از منزل، محیط کار و معابر عمومی از تماس دستهایتان با صورت یا چشم، بینی و دهان تان خودداری نمایید. ۴- حدامکان از تماس بسیار نزدیک (دست دادن یا روبوسی) با افراد دیگر خودداری نمایید.۵- آب دهان و ترشحات بینی را در زمین نریزید. آنرا در دستمال کاغذی یک بار مصرف تخلیه و سپس آنرا به سطل مخصوص منتقل نمایید.۶- سعی کنید از حضور در مکان های پر ازدحام بخصوص در محیط های بسته که امکان عطسه و سرفه در آن زیاد می باشد خودداری نمایید.۷- دقت کافی به مسافرانی که از خارج کشور بخصوص کشورهای آمریکایی، اروپایی و آسیای جنوب شرقی وارد کشور میشوند داشته باشید و در مسافرت به این کشورها به همه نکات مراقبتی دقت نمایید.۸- اگر احساس سرماخوردگی دارید در صورت شک به آنفولانزای خوکی حداقل ۷ روز در خانه بمانید. و یک روز بعد از بهبودی کامل می توانید وارد فعالیت روزانه و اجتماعی شوید. این راهی است که دیگران را آلوده نمی کنید.۹- بیمار باید در اتاقی استراحت نماید که محل عبور و مرور و رفت و آمد دیگران نباشد. اصطلاحاً ایزوله باشد. تماس با افراد بهتر است از طریق تلفن باشد و حدالامکان یک نفر نیازهای شخص بیمار را تامین نماید. درب و پنجره اتاق بیمار حدامکان باز باشد و از سیستم تهویه برخوردار باشد. ۱۰- حمام جداگانه برای بیمار به همراه وسایل شخصی ضروری است. در غیر اینصورت قبل از استفاده از حمام برای دیگران باید حتماً کلرزدایی و گندزدایی شود. ۱۱- نوشیدن مایعات فراوان و مسکن های استامینوفن، بروفن، ناپروکسن با نظر پزشک فراموش نشود. محدودیت مصرف دارو برای اشخاص با نارسایی و مشکلات کبدی و کلیوی باید مدنظر باشد و مصرف آنتی بیوتیک فقط با نظر پزشک در صورت احتمال بروز عفونت های باکتریال ضروری می باشد.

۱۲-اگر یکی از اعضای خانواده بیمارشد چه کنیم؟
در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده تان می توانید به محل کار و تحصیل خود بروید اما شرایط خود را کنترل نمایید و مسئول محیط کار را از موضوع مطلع نمایید زیرا به محض بروز علایم در شما می بایست در منزل استراحت نمایید. ۴ گروه افراد پرخطر ذکر شده در صورت اجبار به زندگی در کنار بیمار نیازمند درمان جهت پیشگیری از بیماری می باشد و اگر شما در این ۴ گروه نمی باشید نیاز به درمانی جز مراقبت های ذکر شده ندارید.(۴ گروه شامل کودکان زیر ۵ سال، سالمندان، افراد با بیماری زمینه ای و خانم های باردار) در خصوص ظروف و وسایلی که بوسیله شخص بیمار مورد استفاده قرار می گیرند تاکید شده شستن آن با آب گرم و مواد ضد عفونی کننده موجب نابودی ویروس می شود و استفاده از آن برای دیگر افراد خانواده منعی ندارد. مانند (بشقاب، سینی، قاشق) البته این مجزا از وسایل شخصی چون شانه، مسواک، لباس و … می باشد. نکته مهم احترام و توجه ویژه به بیمار در این شرایط بسیار مهم است. هرگز تصور نکنید که این بیماری بسیار خطرناک و صعب العلاج یا لاعلاج می باشد. این ویروس همانند همه ویروس های سرماخوردگی می باشد اما با تفاوت های اندک و ناشناخته که ما را مجاب به رعایت نکات جدید می نماید تا چیز مهمی را از دست ندهیم. بنابراین حتما باید به سالمندان و کودکان که به محدودیت در معاشرت و احترام حساس می باشد و حتی ممکن است کمی ناراحت و دلگیر شوند شرایط بیماری شان را توضیح دهیم که بدانند بقای سلامتی و شادابی ایشان و اطرافیان نیازمند یک هفته فراغت و دوری از تمایلات و علایق گذشته می باشد. با پزشک معالج یا خانوادگی و یا مرکز درمانی همواره در تماس باشید و همه روزه آنان را از شرایط بیمار خود مطلع نمایید تا در شرایط بحرانی بیمار را به بیمارستان منتقل نمایید.

۱۳-نحوه شستن دستها چگونه باشد؟
دستها با آب گرم و صابون به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه باید شسته شوند و یا با پنبه و الکل تمام دستها و حتی بین انگشتتان و زیر ناخن ها تمیز شوند.

۱۴-چه مدت ویروس خوکی می تواند در محیط باقی بماند و بیشترین مکان هایی که امکان آلودگی آن را دارد کجاست؟
در خارج از بدن ویروس به مدت ۲ تا ۸ ساعت زنده می ماند. اما گرمای محیط ۷۵ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد مواد ضد عفونی کننده هیدروژن پروکساید، بتادین و الکل آنرا به راحتی نابود می کنند. اما منابع آلودگی در انسان شامل: بینی ، دهان، لب ها، چشم ها موی سر و دست ها می باشند. زیرا مکان های فوق بیشتر مورد تماس دستها در افراد عادی می باشد.
اما بیشترین امکان آلودگی محیطی برای وسایلی می باشد که به نحوی با دست، صورت انسان در تماس می باشد. همانند دستگیره درها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده های پله ها، بالشت خواب و ملافه، اسباب بازی ها ، وسایل آشپزی و آشپزخانه، وسایل عمومی که مورد استفاده مشترک می باشد. همانند اسکناس، اسناد و مدارک دست به دست شده و … . بنابراین حائز اهمیت است پس از تماس با هر فرد یا اشیاء مشکوک دست و صورت خود را با آب و صابون شستشو دهیم. و بهتر است در محیط کار قبل از شروع کار و پایان کار میز کار مان را با پنبه الکلی ضد عفونی نماییم.

۱۵-آیا درمان دارویی برای درمان آنفولانزای خوکی وجود دارد؟
بله داروی ضد ویروس Oseltamivir (اسلتا می ویر) یا Zanamivir (زانا می ویر) که دارای اشکال قرص، مایع و اسپری می باشد و در داخل کشور تولید می شود. این دارو در پیشگیری موثر بوده و بخصوص با نظر پزشک معالج در موارد شدید ابتلاء به بیماری نیز مصرف ان ضروری می باشد. این دارو شدت و دوره بیماری را کم و کوتاه می نماید و همچنین از پیشرفت بیماری جلوگیری می نماید و امکان سرایت آنرا به دیگران کم می نماید و پیشنهاد شده این دارو جهت پیشگیری فقط در ۴ گروه پر خطر که قبلاً ذکر شده استفاده شود و در سایر بیماران مبتلا به درجات متوسط و خفیف از شدت بیماری استراحت، مصرف مایعات فراوان و اقدامات درمانی، حمایتی و علامت درمانی با مسکن های تجویز شده از سوی پزشک کافی می باشد.
پایان سخن امیدوارم با تاسی از فرموده حضرت امام علی (ع) که دانا زنده است گرچه بمیرد و نادان مرده است هرچند زنده باشد به این نکته مهم دست یابیم که دانایی انسان را از شک و تردید رهایی می بخشد فضیلت اخلاقی او را از رنج و درد می رهاند و همت و عزم استوار او را از ترس نجات می دهد. شک و درد و ترس بدترین دشمنان نیک بختی ادمی هستند و دانایی ، فضیلت و همت برای او فرشتگان نجات اند. همیشه بخواهیم که بخوانیم و بدانیم تا سالم، سلامت و شاد زندگی کنیم.

در مقاله بالا با تاریخچه، نوع ویروس، نحوه انتقال، علائم بیماری، نحوه مراقبت از بیماران، پیشگیری و درمان در مواجهه با آنفولانزای خوکی سخن گفتیم.
اما اکنون با توجه به شرائط ویژه و گسترش بیماری در اکثر کشورهای جهان لازم دانستم آخرین اخبار و اطلاعات را از مراکز معتبر علمی دنیا استخراج و پس از ترجمه در اختیار هموطنان عزیز قرار دهم. مطالب ارائه شده در ذیل این مقدمه از یک سو معیارهای قدرت بیماریزایی ویروسی انفولانزای خوکی را ارزیابی و شناسایی مینماید و از سوی دیگر توانایی شخص و اجتماع در مبارزه و مقابله با این بیماری را مورد توجه قرار میدهد و بدنبال آن آخرین راهکارها را ارائه می نماید. بنابراین لازم است در میدان مبارزه با بیماریهای ویروسی برای بقاء سلامتی انسانها ما پزشکان ایرانی چشمی بینا و گوشی شنوا و زبانی ناطق برای ارتقاء سلامتی مردم عزیز کشورمان و همه دنیا باشیم. همانا که به گفته سقراط بزرگ ایرانیان اولین کسانی در دنیا بودند که بیمارستان را برای سلامتی بیماران ساختند.

۱۶-آخرین وضعیت بیماری در جهان چگونه می باشد؟
تا کنون (اواسط مرداد ۸۸) بیش از یکصد هزار نفر در دنیا مبتلا به این ویروس شده اند و کشورهای آمریکا با سی هزار نفر، مکزیک ده هزار نفر، کانادا ۸۰۰۰ نفر و انگلیس ۷۰۰۰ نفر به ترتیب آلوده ترین کشورها می باشند
در کشور ما ایران نیز تاکنون حدود ۲۰۰ مورد گزارش گردید.

۱۷-آیا تقسیم بندی براساس شدت و تعداد مبتلایان در کشورهای مختلف دنیا ارائه شده؟
بلی همکنون می توان کشورها و قاره های پنج گانه را بر اساس تعداد موارد کشف شده از بیماری به ۳ رنگ سفید (کمترین موارد بیماری) ، صورتی یا زرد و نهایتا کبود یا قرمز ( بیشترین میزان آلودگی) تقسیم بندی نمود. که بعضی کشورهای آفریقای مرکزی، پاکستان، افغانستان و… در محدوده سفید و کشورهای ایران و آسیای میانه در محدوده صورتی و کشورهای آمریکا، انگلیس، آفریقای جنوبی، مکزیک و… در محدوده قرمز می باشند.

۱۸-میدانیم که ویروس از راه سرفه، عطسه و ترشحات بینی و دهان انتقال می یابد. آیا راه دیگری هم برای انتقال وجود دارد؟
بله براساس آخرین اطلاعات این ویروس می تواند از طریق صحبت کردن نیز انتقال یابد. زیرا ذرات ویروس از طریق تنفس بخصوص در زمان صحبت کردن که دم و بازدم با قدرت بیشتری هوای مجاری تنفسی را به خارج منتقل می نماید باعث انتقال بیماری به فرد مقابل شود. به همین منظور تأکید شده در هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن بطور مستقیم مقابل همدیگر نباشید و اصطلاحا شطرنجی نشستن و یا ایستادن ضربدری در مقابل همدیگر را پیشنهاد نموده اند. این موجب می شود تا طرفین مخاطب و گفتگو تماس مستقیم با هوای دم و بازدم ناشی از تنفس یکدیگر نداشته باشند.

۱۹- آیا کسی می تواند مبتلا به این ویروس باشد ولی علامتی یا نشانی از بیماری نداشته باشد؟
در مواردی نادر ممکن است. بعبارتی توانایی سیستم ایمنی بدن فرد نقش مؤثری در بروز علائم جسمی و ظاهری دارد. و در این بین افراد را می توان به ۳ گروه تقسیم نمود.
دسته اوّل: کسانیکه به شدت علائم بیماری را بروز می دهند مانند اطفال، خانم های حامله، افراد مسن و اشخاص با بیماری زمینه ای ( بیماریهای ریوی، قلبی و دیابت).
دسته دوّم: کسانیکه علائم خفیفی از عطسه، سرفه و کوفتگی بدن در حد سرماخوردگی مختصر دارند. یا ممکن است هرکدام از این علائم را به تنهایی داشته باشند.
و دسته سوّم: کسانیکه که ممکن است هیچ علامتی جزء یک تب خفیف نداشته باشند.

۲۰- گروه سوّم که هیچ علامتی جزء تب خفیف ندارند می توانند منبع انتقال بیماری باشند؟
به طور قطع بلی و اتفاقاً تأکید فراوان شده که این افراد بیشتر از گروه اوّل و دوّم می توانند باعث انتقال بیماری به دیگران شوند. زیرا به راحتی در اجتماع در رفت و آمد و کسب و کار می باشند و بدون آنکه خود و یا دیگران بدانند محیط و افراد دیگر را آلوده می نمایند. و به همین منظور به عنوان مثال وزارت بهداشت بنگلادش برای این عده پیشنهاد نموده حتماً یک دماسنج یا ترمومتر که مخصوص تعیین درجه دمای بدن می باشد همراه خود داشته باشند و روزانه دمای بدن خود را کنترل نمایند. و در صورت مشاهده تب ملایم(حدود ۳۸درجه) با پزشک معالج مشاوره و در صورت تایید مدت ۷ روز با اقدامات درمانی در منزل ایزوله و اقامت نموده و از محاوره و رفت و آمد خودداری نمایند و لو اینکه هیچ کسالتی نداشته باشند.
بنابراین بیماران با ظاهر سالم و باطن بیمار به مراتب خطرناکتر از بیماران به ظاهر و باطن بیمار می باشند.

۲۱- ایا روش تشخیص ازمایشگاهی برای این بیماری وجود دارد؟
بلی با تهیه نمونه از ترشحات حلق یا بینی میتوان به وجود این ویروس پی برد. اما روش های تشخیصی دیگر همچون ۱- RT-PCR که بررسی ملکولی است ۲- کشت ویروس در محیط ازمایشگاه ۳- اندازه گیری انتی بادی خنثی کننده ویروس چهارگانه نیز از روش های دیگر تشخیصی میباشند.

۲۲- از چه زمانی شخص می تواند بیماری را به اطرافیان انتقال دهد؟
این موضوع در بیماریهای ویروسی مختلف متفاوت می باشد. مثلاً در بیماری سارس بعد از شروع علائم بیماری، ویروس بیماری قابل انتقال می باشد. اما در آنفولانزا یک روز بعد از شروع بیماری قابل انتقال می باشد. و در بعضی بیماری های ویروسی دیگر، یک روز قبل از شروع علائم بیماری قابل انتقال می باشد. به همین دلیل تاکید شده انتقال و سرایت بیماری ویروسی را باید بر اساس میزان ابتلاء منطقه ای و محلی ارزیابی نمود. بعنوان مثال اگر فردی در خانواده مبتلا به بیماری آنفولانزا شده باید ۲ موضوع را در نظر داشته باشیم اوّل نزدیکترین افراد به او از یک تا ۲ روز قبل شروع بیماری چه کسانی بودند؟ و دوّم اینکه از این نزدیکترین افراد به او چه کسانی در گروه خطر میباشند (کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۴ سال، خانم های حامله و افراد با بیماری های زمینه ای و مزمن) و با این محاسبه می توانیم حلقه اوّل مبتلایان احتمالی را شناسایی و با هشدار به آنان، هم آنها را تحت نظر داشته و هم رفت و آمدهای آنان را با دیگران برای جلوگیری از انتقال بیماری به زنجیره دوّم محدود و کنترل نمائیم.

۲۳- جدی ترین نکته ای که همه مردم باید به ان توجه کنند چیست؟
دو نکته مهم که از ان غافل هستیم ۱- اغاز فصل سرما که خواستگاه بیماری ویروسی است ۲- مصادف شدن ان با شروع مدارس که مطمئنا با اوج انفولانزای خوکی در این دوره مواجه خواهیم بود. تماس نزدیک دانش اموزان خردسال با یکدیگر غیر قابل اجتناب است بنابراین ایا برنامه مدون و منسجمی برای اموزش انان توسط متولیان اموزش و پرورش و اولیا دانش اموزان داریم؟ C.D.C و WHO هشدار میدهند بیشترین قربانیان از گروه سنی کودکان و نوجوانان میباشند. هشدار اوج و طغیان بیماری را در این فصول با انتقال سریع بیماری در بین دانش اموزان جدی بگیریم.

۲۴- به غیر از مراکز جمعی و گروهی مانند سربازخانه های، مدارس و… که می توانند بهترین و بیشترین راه انتقال باشند چه مکانهای دیگر باید مورد توجه جدی باشد؟
جالب است بدانیم برخلاف محتوی سؤال اماکن کم رفت و امد نیز باید مورد توجه باشند. مانند هتل ها. براساس قانونی در کشور تایلند مقرر گردید. تمام توریست های خارجی وارد شده به هتل ضمن معاینه اوّلیه زمان، محل و مواجهات خود را از دو روز قبل و همینطور مقصد خود را بعد از ترک هتل تا مدت یکهفته در بدو ورود به مسئول هتل اعلام نمایند. این از آن جهت است که اگر اخبار و اطلاعاتی از بروز بیماری در محل قبلی به هتل گزارش گردید باید این توریست یا مهمان بعنوان فرد مشکوک حامل ویروس که از آن محل امده مورد ارزیابی قرار گیرد تا خلاف آن ثابت شود. و نکته جالب تر اینکه اطلاع از مقصد او بعد از ترک هتل به این دلیل است که اگر فردی در هتل بعد از ترک او مبتلا به آنفولانزا گردید. بلافاصله او را که در واقع هتل را ترک نموده مطلع می نمایند تا اگر در زمان حضور در هتل به نحوی با این فرد تماس داشته، شرائط خود را در وضعیت مشکوک به این ویروس ارزیابی و به پزشک معالج مراجعه نماید.
شاید ما با یک خنده به این موضوع بنگریم ولی به واقع نظم و انضباط و جابجایی دقیق اطلاعات اینگونه می تواند ما را در پیچ و خم بیماریها مصون و محفوظ نماید. نمی توان به انتظار نشست تا بیمار شویم آنگاه فکر چاره کنیم.

۲۵- آخرین روش پیشگیری برای افراد پرخطر (۴ گروه ذکر شده) چیست؟
۴ گروه پرخطر حتی در صورت احتمال ابتلاء به بیماری باید بعنوان پیشگیری و درمان بعد از تماس احتمالی با افراد آلوده به مدت ۱۰ روز از داروی آنتی ویروس یا ضد آنفولانزا استفاده نمایند.

۲۶- دانستیم که ویروس از دو طریق مستقیم (سرفه، عطسه …..) و غیر مستقیم (اسباب و ملزومات محیطی که به مدت ۲ تا ۸ ساعت ویروس می تواند در آن محیط زنده بماند به انسان انتقال می یابد) بنابراین چه پیشنهادی برای به حداقل رساندن انتقال ویروس در محیط های اجتماعی و اداری دارید؟
بعنوان مثال در دستورالعملی در مرکز مبارزه با بیماری C.D.C آمده بهتر است اطاق جلسات که افراد مختلف از نقاط مختلف برای بحث و بررسی یا سمینار و کنگره وارد ان میشوند، بعد از اتمام جلسه تا روز بعد یا حداقل ۸ ساعت از این سالن یا اطاق برای جلسه دیگر استفاده نشود. زیرا اگر ویروسی بدلیل حضور افراد مختلف از مناطق مختلف به این محیط راه یافته و در محیط و اسباب و ملزومات آن باقی مانده باشد بعد از ۸ ساعت از بین می رود.
ولی با این حال در صورت نیاز پیشنهاد گردیده محیط های پر رفت و آمد که به ناچار باید کراراً از آن استفاده نمود به روش زیر آنرا گندزدایی و تمیز و ضدعفونی نمود.

۲۷- نحوه نظافت و ضدعفونی نمودن چگونه می باشد؟
۱- افرادی که مسئول نظافت می باشند باید مشخص باشند.
۲- افراد مسئول نظافت باید از ماسک مخصوص N۹۵- دستکش- و لباس مخصوص یک بار مصرف در زمان نظافت استفاده نمایند.
۳- سطل و پارچه های یک بار مصرف تمیز و محلول رقیق شده هیپوکلرید سدیم یک دهم درصد (%۱/۰) یا
( ۱۰۰۰ppm)(part per million) و الکل %۷۰ و آب گرم در دسترس افراد مسئول نظافت باشد.
۴- ابتدا پارچه ها و سطل را با آب داغ شستشو نمائید زیرا آب داغ خود موجب نابودی ویروس است.
۵- گرد و خاک و غبار و سطوح خاکی را ابتدا با پارچه نمدار تمیز نمائید.
۶- محلول ضدعفونی کننده (هیپوکلراید سدیم %۱/۰) را در سطل آماده نمائید.
۷- پارچه را در سطل فروبرده و بعد از آغشته شدن آن حد امکان با وسیله ای دیگر مانند تی چوبی به همه مکانهایی که امکان آلودگی وجود دارد بکشید. البته بعد از غبارروبی با پارچه نمدار (محل های ورود و خروج، روی میز و صندلی، دستگیره ها، کنار پنجره ها، وسائلی که احتمالاً با دست لمس شده اند، کامپیوتر، حتی توالت)
۸- سطل و دستمال ها و وسائل نظافت و ضدعفونی کننده هر اطاق باید مجزا باشد.
۹- قبل از استفاده مجدد از پارپه برای محل دیگر آنرا در آب داغ فرو برده و سپس وارد سطل محلول ضد عفونی کننده نموده و آنگاه به محیط و اسباب وسائل بکشید.
۱۰- در طول مدت نظافت مراقب باشید. لباس، دستکش و ماسک مخصوصتان پاره نشده و آسیب نبینند و در صورت صدمه آنرا تعویض نمایید.
۱۱- باز کردن درب و پنجره اتاقها در طول مدت نظافت مهم می باشد. زیرا محیط نظافت در حداقل زمان ممکن باید خشک شوند زیرا رطوبت و خیسی محیط بهتر ویروس را به دست ها و بدن منتقل می نماید.
۱۲- بهتر است نظافت را از یک نقطه اغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان برسانید.

۲۸- برای خشک کردن محیط و زدودن گرد و غبار می توان از پنکه یا فشار باد یا اسپری استفاده نمود؟
مطلقاً از این عمل خودداری نمائید. زیرا با فشار باد یا باد پنکه ویروس به همراه گرد و غبار در محیط پخش می شوند و در آن صورت به راحتی قابل استنشاق می باشند و به همین علّت تاکید شده گرد و غبار محیط را با دستمال نم دار پاک و تمییز نمایید و در طول نظافت درب و پنجره را باز بگذارید. و همچنین از گرفتن شیلنگ با فشار آب جداً خودداری نمایید زیرا ذرات در محیط و درزها پخش می شوند.

۲۹- کارگران در کارخانه ها و سربازها در سربازخانه ها چه وضعیتی را باید اتخاذ نمایند؟
دستورات WHO برای این موارد بسیار جالب می باشد که به چند مورد مهم آن اشاره می کنم.
۱- کارفرمایان باید گروههای کاری را از یکدیگر مجزا نمایند تا در تماس حداقل با یکدیگر باشند بعبارتی یک کارگر نباید در چند گروه کاری فعالیت نماید.
۲- بازدید افراد خارجی از کارخانه و تماس آنان با وسائل کار و افراد کارگر باید در حداقل ممکن باشد.
۳- اگر کارگری قادر به انجام کار کارخانه در منزل می باشد به او اجازه داده شود که در منزل مسئولیت خود را ایفاد نماید.
۴- ملاقاتهای غیر ضروری حتماً لغو شود و در صورت نیاز تماس از فاصله بیشتر از ۲ متر باشد و یا حائل شیشه ای بین ملاقات کننده گان باشد. و بهتر آنکه با تلفن باشد
۵- در هنگام صرف نهار همه گروهها در یک زمان وارد سالن غذاخوری نشوند و هر گروه کاری مجزا و در فاصله ۲ متر از یکدیگر وارد سالن شده و در میز غذاخوری بجای اینکه مقابل یکدیگر بنشینند بصورت ضربدری مقابل هم باشند.
۶- کنترل علائم حیاتی، دمای بدن، علائم احتمالی باید به شدت بوسیله گروههای پزشکی کنترل شود.
نظرات ارائه شده در کارخانه ها به آن جهت است که آسیب های اقتصادی ناشی از بیماریهای ویروسی را به حداقل برسانیم و بتوان توان فیزیکی نیروهای انسانی را در حد امکان حفظ نمودو تصور کنید اگر با پیروی از این دستورالعمل ها بتوانیم حتی یک نیروی کاری را در هر کارخانه یا کارگاهی برای اقتصاد مملکت حفظ نماییم چه نیروی عظیمی می توانند با لحاظ نفوذ بالای بیماری ویروسی مشغول کار باشند. این دستورات را باید با اعتقاد به ان و در عمل به آن اثبات نماییم.

۳۰- نقش ماسک در کنترل و پیشگیری بیماری چه اندازه می باشد؟ و نحوه استفاده آن چگونه است؟
ماسک تا بیش از %۵۰ از ابتلاء به بیماری پیشگیری می نماید. بر اساس استاندارد جهانی ماسک N۹۵ برای مبارزه با بیماری های ویروسی می باشد. و باید بدانیم اندازه های مختلف از آن برای افراد و گروههای سنی مختلف باید در دسترس باشد. نکاتی که در استفاده از ماسک باید مد نظر باشد:
۱- ماسک باید کاملاً بروی صورت (بینی، لب و چانه) فیکس باشد.
۲- زمانیکه ماسک بعلّت عطسه، سرفه یا تنفس مرطوب شده و یا سوراخی در آن ایجاد شده باید تعویض شود. و به همین خاطر باید چند ماسک همراه خود داشته باشیم.
۳- برای تعویض ماسک از بندک یا کشی که به دور گوش شما می افتد استفاده کنید و دستتان با خود ماسک تماس نداشته باشد.
۴- ماسک مخصوص شما باید دور از دسترس دیگران باشد و پس از استفاده و یا تعویض آنرا در سطل مخصوص قرار دهید.
۵- اگر دچار سرگیجه یا حساسیت پوستی شدید احتمالاً به این نوع ماسک حساس می باشید. بنابر این در موارد بسیار نادر افرادی ممکن است به ماسک حساس باشند.

۳۱- ایا واکسن بیماری کشف شده و چه کسانی در اولویت واکسیناسیون میباشند؟
اخرین اخبار حاکی است اولین واکسن در ماه اکتبر (مهرماه) امسال عرضه خواهد شد. و گروههای دریافت کننده اولیه ۱- زنان باردار ۲- نگه دارنده اطفال زیر شش ماه ( مادر یا هر فردی دیگر) زیرا کودکان زیر ۶ماه مجاز به دریافت این واکسن نمی باشند ۳- پرسنل مراکز درمانی و بهداشتی ۴- گروه سنی بین ۶ماه تا ۲۴ سال که علت ان حضور و فعالیت بیش از اندازه انها در عرصه اجتماع میباشد و CDC بخصوص گروه سنی ۱۹ تا ۲۴ سال را به خاطر جنب و جوش بیش از حد که میتوانند علاوه بر انکه بزرگترین گروه گیرنده ویروس باشند خود مهمترین منبع توزیع و انتشار بیماری به دیگران باشند مورد تاکید قرار داده بخصوص که گاهی بدلیل توان جسمی, بیماری میتواند در انها شکل نهفته داشته باشد( گروه سوم) ۵- افراد با بیماری زمینه ای و مزمن و اشخاص بالای ۶۵ سال ۶- کسانیکه قصد مسافرت به خارج از کشور دارند.

۳۲- بهترین داروی موجود و نحوه مصرف ان چگونه است؟
Oseltamivir یا Tamifluبهترین داروی موجود میباشد که کپسول ان ۷۵ میلی گرمی و شربت ان ۱۲ میلی گرم در میلی لیتر میباشد و در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه باید نگه داری شوند.
نحوه مصرف برای بزرگسالان از ۱۳ سال به بالا ۲ عدد کپسول در روز به مدت ۵ تا ۷ روز میباشد و در کودکان از یکسال و به بالا با وزن ۱۵ کیلو گرم تا ۴۰ کیلوگرم از ۳۰ میلی گرم تا ۷۵ میلی گرم دو بار در روز متفاوت میباشد. مطمئنا پزشک معالجتان بهتر شما را راهنمایی مینماید و ممکن است بر حسب شرائط بیمار شما دستوراتی کم یا بیش از این داشته باشد.

۳۳- چگونه میتوانیم از اخرین اخبار و اطلاعات این بیماری مطلع باشیم؟
سایت ها و مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت کشورمان از جمله مرکز مدیریت مبارزه با بیماریهای کشور و ادارات تابعه در مراکز استان و شبکه های بهداشتی شهرستانها معتبرترین منبع اطلاع رسانی داخلی میباشند. اگر چنانچه میخواهید از شرائط بیماری در جهان و سایر کشورها مطلع باشید مطمئن ترین ان مرکز Centers for Disease Control and prevention یا
C.D.C H۱N۱flu میباشد که براحتی میتوانید از طریق اینترنت به ان دسترسی و از همه شرائط و زوایای این بیماری و جدیدترین یافته های ان به روز و حتی به ساعت مطلع باشید.و اگر در سمت راست و بالای صفحه اصلی این سایت ادرس الکترونیکی یا ایمیل خود را وارد نمایید تمام اطلاعات این بیماری به روز برای شما ارسال میشود.

۳۴- آیا ترس و اضطراب از ابن بیماری می تواند در تشدید علائم نقش داشته باشد؟
قطعاً همینطور می باشد.
قبل از هر چیز باید اشاره نمایم. مرگ و میر ناشی از این بیماری از میان بیش از یکصد هزار نفر کمتر از ۲ درصد بوده که بیشتر این مرگ و میر هم در زمانی بوده که بسیاری از مراکز درمانی و بهداشتی و در عین ناباوری هیچگونه راهکار منسجم و مشخصی برای مبارزه ، درمان و پیشگیری از این بیماری نداشته اند. در حالیکه اکنون به سرعت تمام مراکز درمانی دنیا بخصوص در کشور عزیزمان به همت و تلاش همه گروههای پزشکی، درمانی و بهداشتی تمام شرائط آماده و مهیا به مبارزه با این بیماری می باشد.
و به همین دلیل تاکید میشود تا یافتن واکسن بیماری به هر روش ممکن مردم را در راه پیشگیری از این بیماری واقف و مطلع نماییم تا میزان مرگ و میر و عوارض را به حداقل برسانیم.
نکته دیگر که باید بر آن انتقاد نمائیم این است. اظهار مطالبی از تاریخچه این بیماری و بیماریهای ویروسی دیگر در بعضی سایت ها و خبرها که در قرن گذشته موجب مرگ و میر بالایی شده چه ارتباطی با دنیای پرقدرت و پرتوان بهداشت و درمان امروزی دارد. شایسته است اگر خبری از مرگ و میر تلخ این بیماری در گذشته آورده ایم در ادامه اظهار کنیم که امروز آنروز نیست که در مقابل بیماری درمانده باشیم زیرا به برکت نفوذ علم و دانش بسیاری از بیماریهای لاعلاج و صعب العلاج امروز علاج می شوند و خنده و شادی بر جسم بیمار شفا یافته نقش می بندد. و به همین لحاظ در هر شرائط از بیماری جسمی و روحی باید وجود خود را متصل به وجود حکیم یگانه الهی نموده و با خودباوری و تقویت نیروی درونی, ضمیر و نهاد خود را از ترس و اضطراب رها یی بخشیم.
زیرا واضح است سیستم ایمنی بدن و قوای عقلانی در شرائطی فارغ از ترس و اضطراب به راحتی به نقش خود عمل می نمایند و به شدت هر عامل بیگانه ویروسی و میکروبی را سرکوب می نمایند و در مواجهه با هر بیماری و مشکل جسمی باید به فکر راه چاره باشیم و ذهن و اندیشه خود را از نگاههای منفی و آزار دهنده پاک نمائیم.

۳۵- چه توصیه ای به افراد خانواده و اجتماع دارید؟
ما باید بدانیم ویروس آنفولانزای خوکی اوّلین بیماری ویروسی نبوده و مطمئناً آخرین آن هم نخواهد بود. فراموش نمی کنیم ویروس های دیگر هم مانند ویروس هپاتیت، ایدز، فلج اطفال، سارس، آنفولانزای مرغی و طاعون و… تا ویروس پر هیاهوی امروز ما آنفولانزای خوکی و ویروسهایی که خواهند امد تهدیداتی در زندگی ما انسانها بوده میباشند و خواهند بود.

اما آن چیزی که ما باید از قاعده و قانون مبارزه با این بیماری و هر بیماری ویروسی مسری دیگر بدانیم و بیاموزیم بسیار مهمتر از نام و ترس و وحشتی است که این بیماریها در جامعه ما پدید میاورند و از سوی دیگر مطمئناً نقش تک تک افراد اجتماع در پیشگیری از این بیماری ها کمتر از نقش متولیان بهداشت و درمان نمی باشد. و نباید منتظر باشیم تا همه چیز برای ما اماده و مهیا شود.
زیرا آنان قانون و مقررات را تنظیم و ارسال می نمایند و ما مردمان عادی باید مجریان آن باشیم بنابر این ما هم در زندگی اجتماعی مسئولیتی داریم که نقش ان کمتر از کارگزاران ان نیست. لذا برای یک بار هم شده باید تمام اسرار و راه مبارزه با این بیماری ویروسی هزار چهره را بشناسیم تا اگر روزی دیگر با آنفولانزای دیگر مواجه شدیم با خیالی آسوده و مطمئن بدانیم نقش و مسئولیت ما در مبارزه با ان چیست؟
زیرا تجربه و علم به ما میگوید برای زندگی سالم و شاد ضمن اموختن باید به دیگران هم بیاموزیم.
همانا که که حضرت رسول اکرم (ص) می فرمایند: خوشبخت آن است که از سرگذشت دیگران پند بگیرد . بنابراین می توان گفت آنانکه از تجارب خود میاموزند اینها خردمندانند و آنانکه از تجربیات دیگران می آموزند سعادتمندانند و آنانکه نه از تجربه خود و نه از تجربه دیگران می آموزند اینها از واماندگان روزگارند و تجربه آن نیست که بتوان آنرا در راحت روزگار بدست آورد بلکه به فرمایش حضرت علی (ع) آن از پیش آمدها و جزر و مدهای روزگار بدست می آید.
سالم تندرست باشید و تلاش کنیم انسانی مفید برای جامعه باشیم تا انسانی مهم.

 

تبریک

الهی چنان کن که فجام کار

                                    تو خشنود باشی و ما رستگار

 

با سلام خدمت تمامی دوستان و همکلاسی های عزیز و با قبولی طاعات و عبادات شما عزیزان به درگاه حق تعالی.ما را نیز در این ایام از دعای خود مستفیض بفرمایید.

قبولی عده ای از دوستان خوب کارشناسی ورودی مهر ۸۶ دوره روزانه را  در آزمون کارشناسی ارشد وزارت بهداشت درما ن و آموزش پزشکی تبریک و تهنیت عرض می نماییم.اسامی این دوستان همراه با محل قبولی متعاقبا اعلام خواهد شد.

با آرزوی توفیق روز افزون بر شما عزیزان.

                                                                                                     سیامک علی حیدری

 

هورمون های مترشحه از غدد داخلی

هورمون ماده‌ای است که از سلول ترشحی خارج ، و از طریق خون یا مایع بین سلولی به سلول هدف می‌رسد و فعالیت آنرا تغییر می‌دهد.

 

انواع هورمون‌ها

هورمونها از نظر ترکیب شیمیایی به سه دسته تقسیم می‌شوند :

• هورمونهای پپتیدی : که می‌توانند پپتید ساده باشند یا گلیکوپپتید. یک هورمون پپتیدی ساده در بدن انسان مثل انسولین و هورمون گلیکوپپتیدی مثل FSH و LH
  
  
• هورمون‌های استروئیدی : که از کلسترول منشا می‌گیرند مثل هورمون‌های جنسی (استروژن ، تستسترون)
  
  
• هورمونهای آمینی : که فقط از یک اسیدآمینه یکروزین تشکیل یافته‌اند که شامل هورمونهای تیروییدی و هورمونهایی می‌باشند که از قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ترشح می‌شوند و عبارتند از دوپامین ، آدرنالین و نورآدرنالین

نحوه حمل و انتقال هورمون در خون

آن دسته از هورمونهایی که در آب محلولند در خون حل شده و آزادانه در خون می‌گردند. مثلا هورمون انسولین که آزادانه در خون حل شده و انتقال می‌یابد. ولی هورمونهایی که در آب محلول نیستند، مثل هورمونهای تیروئیدی و استروئیدی به یکی از پروتئینهای خون باند شده و به کمک آن حمل می‌گردد. در کبد ، پروتئینی ساخته می‌شود به نام SBG (پروتئین باند شونده به هورمونهای جنسی) که این پروتئین به هورمونهای جنسی چسبیده و آنها را حمل می‌کند.

این عمل باعث می‌شود که این هورمونها از طریق کلیه دفع نگردند. زیرا جنس این هورمونهای استروئیدی بوده و فسفولیپیدهای غشای سلولهای کلیه حل شده و به نفرون ریخته شده و به نفرون ریخته شده و از طریق ادرار دفع می‌گردند. ولی وقتی که یک پروتئین به این هورمونها باند شود، دیگر قادر به عبور از غشای سلولهای کلیه نبوده و دفع نمی‌گردند. همچنین در اثر باند شدن پروتئین به این هورمونها ، هورمون اثر دراز مدتی می‌تواند دربدن داشته باشد. البته چسبندگی هورمون به پروتئین کریر خود یک ترکیب ناپایدار است و در مواقع لازم هورمون از پروتئین کریر جدا می‌شود.

نحوه تاثیر هورمونها

لازمه تاثیر هورمون به سلول هدف وجود گیرنده یا رسپتور در سلول هدف است. این گیرنده‌ها در سلول هدف می‌توانند غشایی باشند یا داخل سلولی. هورمونهایی که می‌توانند از غشا عبور کنند (هورمونهای تیروییدی و استروییدی) گیرنده‌شان در داخل سلول است ولی هورمونهای پپتیدی و هورمونهایی که از قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ترشح می‌شوند، قادر به عبور از غشای سلول نیستند. در نتیجه گیرنده آنها در غشای سلول قرار دارد.

زمینه‌های قابل بحث در ترشح هورمون

 

ریتم‌های تنظیمی بیولوژیک

ریتم Ultradian

مثل ریتم تنظیمی هورمون GnRH ، که تنظیم ترشح این هورمون در فواصل زمانی کوتاه (چند دقیقه تا چند ساعت) انجام می‌گیرد و در حقیقت نبضهای ترشحی وجود دارد. یعنی تنظیم به نحوی است که هورمون دقایقی ترشح می‌گردد و چند ساعت ترشح نمی‌شد و ... .

ریتم Circadian

یعنی تنظیم ترشح به صورت شبانه‌روزی است مثل هورمون رشد که نحوه تنظیم به این ترتیب است که 70% هورمون رشد موقع شب و هنگام استراحت و 30% آن موقع روز ترشح می‌گردد.

ریتم Infradian

مثل هورمونهای جنسی پرندگان که ریتم ترشحی به صورت سالانه است. در پرندگان با طولانی شدن طول روز مقدار هورمونهای جنسی بالا می‌رود و حیوان جفت‌یابی می‌کند و یا هورمون تیروکسین در انسان که میزان ترشحش در زمستان زیاد و در تابستان کم است.

عوامل موثر در تنظیم ترشح هورمون

سیستم کنترل فیدبکی (Feed back)

در این نوع تنظیم مخصوص کار هورمون بر روی ترشح هورمون اثر می‌گذارد. مثل هورمون انسولین و اثرش روی قند خون. انسولین قند خون را کم می‌کند. با کم شدن قند خون ترشح هورمون انسولین کاهش می‌یابد.

سیستم کنترلی فیدفوروارد (Feed for ward)

عاملی که روی ترشح هورمون اثر می‌کنند اثرش را به صورت یک طرفه دیکته می‌کند مثل هورمون تیروکسین و اثر سرما روی آن. با سرد شدن هوا میزان ترشح هورمون تیروکسین افزایش می‌یابد. ولی سرمای هوا و هورمون تیروکسین با هم حلقه فیزیکی تشکیل نمی‌دهند.

تنظیم گیرنده‌های هورمون

اهمیت تنظیم گیرنده‌های هورمون به همان اندازه تنظیم خود هورمون می‌باشد. مثلا نوعی بیماری دیابت وجود دارد به نام دیابت غیر وابسته به انسولین که در آن کمبود هورمون انسولین وجود ندارد بلکه کمبود گیرنده‌های انسولین مطرح است. جنس گیرنده‌ها هم از پروتئین است و گیرنده‌ها هم نیاز به تنظیم دارند. بطوری که اگر در بدن قسمتی وجود داشته باشد که نیاز به هورمون خاص بیشتری دراد آن قسمت گیرنده‌های هورمونش افزایش می‌یابد.

برگرفته از : دانشنامه رشد

اطلاعیه آزمون کارشناسی ارشد آموزش پزشکی

 

 

اطلاعيه شماره 8 در خصوص زمان توزيع كارت ورود به جلسه و ساير موارد مربوط به آزمون ورودي كارشناسي ارشد رشته‌هاي گروه پزشكي سال تحصيلي 89-88 (88/2/16)

 

 

 

توجه متقاضيان شركت در آزمون را به نكات زير جلب مي نمايد.

 

 

1- كساني كه موفق به ثبت نام يا ارسال مدارك يا ويرايش و تصحيح اطلاعات خود نشده‌اند مي‌توانند از تازيخ 88/2/17 لغايت ساعت 24 تاريخ 88/2/18 نسبت به ثبت نام ، يا ارسال مدارك يا ويرايش اطلاعات خود اقدام نمايند.(لازم به توضيح است تغيير سهميه مجاز نمي‌باشند)

2- داوطلباني كه طبق اطلاعيه شماره 5 مربوط به استعدادهاي درخشان، واجد شرايط استفاده از اين سهميه نمي‌باشند مي‌بايست نسبت به تصحيح اطلاعات خود اقدام نمايند. بديهي است در صورتيكه در هر مرحله از آزمون و يا بعد از آزمون محرز شود داوطلب مجاز به استفاده از اين آئين نامه نباشد مسئوليت عواقب بعدي بعهده فرد بوده و طبق قوانين هيئت بدوي رسيدگي به تخلفات آزمون‌ها برخورد خواهد شد.

3- داوطلبان رشته‌هاي: آموزش پزشكي - روانشناسي - بهداشت و ايمني مواد غذايي به تغييرات اعمال شده در منابع دقت نمايند.

 

 

 

رشته امتحاني	دروس مربوطه	منابع آزمون
بهداشت و ايمني مواد غذايي	ميكروبيولوژي مواد غذايي	ميكروبيولوژي مواد غذايي ، ام . آر . ادامز. و ام. اموس ترجمه : سيدعلي مرتضوي و عليرضا صادقي ماهونك ، ناشر انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد 1385
	شيمي مواد غذايي	شيمي مواد غذايي دكتر حسن فاطمي ناشر : شركت سهامي انتشار 1387
	اصول نگهداري مواد غذايي	1- اصول تكنولوژي نگهداري مواد غذايي ، دكتر حسن فاطمي ناشر : شركت سهامي انتشار 1386 2- عوامل فساد و شرايط نگهداري مواد غذايي در سردخانه دكتر كرامت ا... ايماندل و دكتر عذرا صادق زاده ، ناشر : انتشارات  دانشگاه تهران 1374
	كليات بهداشت و ايمني مواد غذايي	1- اصول بهداشت مواد غذايي دكتر نوردهر ركني ، ناشر انتشارات دانشگاه تهران 1381 2- Environmental Engineering and Sanitation Part: Food protecton (2003) By: J. Salvato N. L , Nemerow and F. J Agardy, Publisher: John Wiley , New York. 3- Essential of food safety and Sanitation . Third Edition (2003) By: D. Meswane , N. Rue and R. Linton 4- Food satety Contaminants and Toxins (2003) By. J. P . Dmello

رشته امتحاني	دروس مربوطه	نام مراجع معرفي شده	مولفين و مترجمين
آموزش پزشكي	كليات آموزش پزشكي	روشهاي نوين در آموزش پزشكي راهنماي آموزش براي بهداشت كاران   guide for medical teacher A pratical    *اصول طراحي آموزشي	نيوبل ، ترجمه سيدمحسن محمودي سال 1376 گيلبرت ترجمه كيومرث ناصري و فريدون ارفع سال 1364   Dent, John J. Harden Ronald M. Livingston    cherchill 2001.    گانيه- ترجمه علي آبادي سال 1374 - نشر دانا
	مديريت	*مديريت كيفيت در آموزش   *مديريت استراتژيك   اصول مديريت	آلن بيچ، ترجمه ابوالفتح لامعي سال 1379    ديويد، ترجمه پارسائيان و اعرابي آخرين چاپ   دكتر علي رضائيان – انتشارات سمت، 1385

*  توضيح: رفرنس هائي كه با علامت * مشخص شده اند از اهميت كمتري برخوردارند.

رشته امتحاني	دروس مربوطه	نام مراجع معرفي شده	مولفين و مترجمين
روانشناسي باليني	آمار و روش هاي تحقيق	روش تحقيق در علوم رفتاري احتمالات و آمار كاربردي	دكتر دلاور ( چاپ جديد) دكتر علي دلاور ( چاپ جديد)
	روانشناسي باليني	نظريه هاي شخصيت   خلاصه روانپزشكي ( 2003) فصل10 تا 28 و فصل 1 و 7 و 8 و 9 نظريه و كاربست مشاوره و روان درماني راهنماي سنجش رواني جلد 1 و 2	ترجمه يحيي سيدمحمدي ( تاليف فيست و فيست)   ترجمه فرزين رضاعي و رفيعي   ترجمه فرزين رضاعي و رفيعي ( تاليف كردي) تاليف مارنات- ترجمه حسن پاشا شريفي و دكتر نيكخو
	روانشناسي عمومي	زمينه روانشناسي هيلگارد	ترجمه دكتر براهني
	روانشناسي رشد	روان شناسي رشد جلد 1 و 2 فصل 37 تا 51 خلاصه روانپزشكي 2003	ترجمه دكتر يحيي سيدمحمدي ( تاليف لورا برك) ترجمه فرزين رضاعي و رفيعي
	روانپزشكي عمومي و فرهنگي	خلاصه روانپزشكي 2003 ( فصول 28-10 و 37 تا 51 ) روانشناسي فيزيولوژيكي جلد 1	ترجمه فرزين رضاعي و رفيعي ترجمه يحيي سيدمحمدي ( تاليف جميزكالات)

 

 

 

 

4- در خصوص انتخاب دانشگاه محل تحصيل طي اطلاعيه‌هاي بعدي ظرفيت‌هاي دانشگاه‌ها اعلام خواهد شد.ضمناً آخرين جدول دانشگاه‌هاي پذيرنده دانشجو به شرح زير مي‌باشد.

 

 

××××توجه : تعداد پذيرش دانشجو و تغييرات نهايي متعاقبا طي  اطلاعيه هاي بعدي اعلام خواهد شد.

جدول دانشگاههاي پذيرنده  دانشجو در مقطع كارشناسي ارشد رشته هاي مختلف گروه پزشكي

سال تحصيلي 89-88

رديف	رشته		نام دانشگاه علوم پزشكي يا مركز پذيرنده دانشجو
1	اقتصاد بهداشت	ايران  شاهد  – تهران
2	آموزش پزشكي	اصفهان  – كرمان – مشهد- شيرازمشترك باشهيدبهشتي
3	آموزش بهداشت	ايران - تهران  – يزد  -اصفهان - *زاهدان- شهيدبهشتي – شيراز- بقيه ا...(عج)- همدان - مشهد
4	آمار زيستي	تهران -شيراز  -شهيد بهشتي –اصفهان  - همدان  - مازندران  – ايران - كرمان-مشهد –علوم بهزيستي وتوانبخشي
5	اپيدميولوژي	تهران  -شيراز  - ايران - كرمان  – شهيدبهشتي - اصفهان - همدان
6	اعضاء مصنوعي و وسايل كمكي	ايران  -علوم بهزيستي
7	انگل شناسي	تهران  - شهيد بهشتي  - مازندران  –مشهد  – اهواز - كرمان - همدان – ايران - تبريز- زنجان- اروميه - اصفهان – شهركرد
8	ايمني شناسی	تهران– شيراز- اصفهان - شاهد  -تبريز - مشهد- مازندران – كرمانشاه- يزد- كرمان
9	بيوشيمي  باليني	تهران -رفسنجان  - بقيه ا...(عج)  - شيراز - تبريز - شهيدبهشتي – مازندران - ايران – يزد- بابل- اهواز
10	بهداشت حرفه اي	ايران  - تهران - همدان  -شهيد بهشتي  -كرمان  -شيراز  –يزد- اصفهان
11	پرستاري	اهواز  –ايران-تبريز  -تهران   -شيراز - شهيد بهشتي -کرمان - گيلان -مشهد  -علوم بهزيستي - بقيه ا...-اصفهان
12	حشره شناسي پزشكي	تهران  – شيراز - زنجان
13	روانشناسي باليني	ايران -  -علوم بهزيستي  - شهيد بهشتي - شيراز
14	ژنتيك انساني	تهران  - علوم بهزيستی  – تبريز - مشهد - اصفهان  – شهيدبهشتي- زنجان- شيراز-يزد-بابل-شهركردمشترك باتهران
15	شنوايي شناسي	ايران  -تهران
16	علوم تشريح	ايران–شيراز  - شهيد بهشتي  - مشهد - اهواز - تبريز- كرمان - قزوين - تهران- كرمانشاه- زاهدان- گلستان-كاشان
17	علوم تغذيه	ايران -تبريز  -شيراز - شهيد بهشتي – مشهد - اصفهان
18	علوم و صنايع غذايي	شهيد بهشتي - تبريز
19	علوم بهداشتی در تغذيه	تهران - يزد
20	فيزيک پزشکی	اهواز  -تهران  -مشهد  - اصفهان  - تبريز - كرمانشاه – شيراز- ايران
21	فيزيولوژي		اهواز - ايران  - تبريز   -شيراز -شاهد - مشهد - كاشان  – اراك- كرمان -   شهيدبهشتي -زنجان
22	فيزيوتراپي		ايران -تهران  -شيراز  -شهيد بهشتي  –علوم بهزيستي  - اهواز-سمنان
23	قارچ شناسی پزشكي		تهران  - مازندران – ايران – شيراز- اصفهان- اهواز
24	کاردرمانی جسمانی		ايران -علوم بهزيستي  –تهران
25	کاردرمانی روانی		ايران  - علوم بهزيستي  –شهيدبهشتي
26	کتابداری و اطلاع رسانی		ايران   -تهران- تبريز-اصفهان
27	گفتار درمانی		ايران  -تهران  - علوم بهزيستي  – اصفهان
28	مدارک پزشکی		ايران   -تهران  -شهيد بهشتي  - اصفهان – كاشان -شيراز
29	ميكروبشناسي		تهران–انستيتو پاستور ايران - موسسه رازي- تبريز-كرمان - ايلام مشترك با تهران  – شهركرد – ايران- قزوين-مازندران مشترك باشهيدبهشتي
30	مديريت خدمات بهداشتي درماني		ايران- تهران-شيراز - قزوين  –تبريزمشترك با تهران - بقيه ا... (عج)-اصفهان مشترك باايران- كرمان مشترك باتهران
31	مهندسي بهداشت محيط		ايران   -تهران  – اصفهان  -همدان - اهواز- كاشان  – تبريز مشترك با دانشكده بهداشت دانشگاه تهران  – شهيدبهشتي  – زاهدان مشترك با ايران- مازندران- يزد-زنجان –كرمان- لرستان
32	مامايي		اهواز  -ايران  -تبريز  -تهران- شيراز  شهيد بهشتي  –مشهد -  اصفهان
33	ويروس شناسی		موسسه رازي – ايران- اهواز
34	خون شناسي آزمايشگاهي و بانك خون (هماتولوژی)		تهران  -انتقال خون - تبريز
35	مددکاری اجتماعی		علوم بهزيستي
36	مديريت توانبخشی		علوم بهزيستي  -ايران  - اهواز
37	مهندسی پزشکی		تهران   -شهيد بهشتي- اصفهان- شيراز
38	سم شناسی		اهواز
39	زيست فناوري پزشكي		ايران  – تبريز - زنجان  – بقيه ا... (عج)
40	رفاه اجتماعی		علوم بهزيستي
41	بينايي سنجی		مشهد – ايران – شهيدبهشتي
42	نانوتکنولوژی پزشكي	تهران
43	ارگونومي	علوم بهزيستي  - شهيدبهشتي -شيراز
44	راديوبيولوژي و حفاظت پرتويي	شهيدبهشتي - بابل
45	انفورماتيك پزشكي	تهران – شهيدبهشتي
46	پرستاري مراقبت هاي ويژه	شيراز- گيلان- كرمان- همدان- تهران- اروميه- كرمانشاه - مشهد- مازندران- بقيه ا...(عج)- ايران -اصفهان- يزد- زنجان- مركزآموزشي ،  درماني و تحقيقاتي قلب و عروق شهيدرجايي – گلستان- سمنان - كاشان

47	سلامت و رسانه	شيراز
48	پرستاري مراقبت هاي ويژه نوزادان	ايران
49	بهداشت و ايمني موادغذايي	تهران
50	فيزيوتراپي ورزشي	ايران-تهران

 

 

 

* با توجه به مصوبه شوراي عالي برنامه ريزي علوم پزشكي 50 % از ظرفيت پذيرش دانشجو در رشته آموزش بهداشت دانشگاه علوم پزشكي زاهدان به كاركنان بومي منطقه اي وزارت متبوع با رعايت ساير مقررات استفاده از سهميه كاركنان اختصاص دارد.
تذكر 1 : داوطلبان توجه داشته باشند كه اطلاعات لازم در خصوص گرايش هاي مختلف در هر رشته توسط گروههاي آموزشي دانشگاه تعيين مي شود.
تذكر 2: در رشته هايي كه دانشجو به صورت مشترك بين دو دانشگاه پذيرش مي شود ، فرد پذيرفته شده دانشجوي دانشگاه مبدا (اول ) خواهد بود، ضمنا دانشجو بايد آمادگي داشته باشد تا تمام يا قسمتي از دوره آموزشي يا پژوهشي خود را در هر محل كه دانشگاهها تعيين مي نمايند بگذراند.
تذكر 3 : داوطلبان بايد به اطلاعيه هاي تكميلي تغيير ظرفيت پذيرش توجه ويژه اي نمايند.
 

 

 

5- در آزمون سال جاري كارت ورود به جلسه آزمون بصورت اينترنتي در اختيار داوطلبان قرار خواهد گرفت و داوطلبان مي بايست از 88/3/20 تا تاريخ 88/3/27 به مدت يك هفته نسبت به دريافت كارت خود از طريق اينترنت اقدام نمايند. لذا توصيه مي‌شود در نگهداري و حفظ كد رهگيري خود دقت كنند.نحوه پرينت كارت ورود به جلسه و آدرس حوزه‌هاي امتحاني در اطلاعيه 88/3/20 اعلام خواهد شد.

6- آزمون طي مدت 2 روز در تاريخ‌هاي 28 و 29 خرداد ماه در 23 شهر كشور برگزار خواهد شد كه رشته‌هاي صبح و بعدازظهر به شرح جدول زير مي‌باشد.

 

 

پنج شنبه 88/3/28

نوبت عصر		نوبت صبح
رشته	رديف	رشته	رديف
انفورماتيك‌پزشكي	1	انگل شناسي	1
پرستاري	2	ايمني‌شناسي	2
پرستاريي مراقبت‌هاي ويژه	3	بيوشيمي	3
پرستاري ويژه نوزادان	4	قارچ‌شناسي پزشكي	4
اعضاي مصنوعي	5	ميكروب‌شناسي	5
شنوايي شناسي	6	ژنتيك‌انساني	6
علوم و صنايع غذايي	7	علوم تغذيه	7
بهداشت و ايمني مواد غذايي	8	علوم بهداشتي در تغذيه	8
فيزيوتراپي	9	فيزيولوژي	9
فيزيوتراپي ورزشي	10	ويروس‌شناسي	10
مهندسي بهداشت محيط	11	هماتولوژي	11
مدارك پزشكي	12	سم شناسي	12
گفتار درماني	13	نانو تكنولوژي پزشكي	13
كتابداري	14	زيست فناوري پزشكي	14
كاردرماني جسماني	15	ارگونومي	15
كاردرماني رواني	16	بينايي سنجي	16
		حشره شناسي	17

 

 

 

صبح جمعه 88/3/29

رشته	رديف
اپيدميولوژي	1
آمار زيستي	2
سلامت و رسانه	3
روانشناسي باليني	4
رفاه اجتماعي	5
اقتصاد بهداشت	6
بهداشت حرفه‌اي	7
مددكاري اجتماعي	8
مديريت خدمات بهداشتي و درماني	9
مديريت توانبخشي	10
فيزيك پزشكي	11
مهندسي پزشكي	12
راديوبيولوژي و حفاظت پرتويي	13
آموزش بهداشت	14
علوم تشريح	15
مامايي	16
آموزش پزشكي	17

 

 

 

 

 

مركز سنجش آموزش پزشكي

 

30فروردين سالروز تولد حكيم جرجاني «روز علوم آزمايشگاهي» گرامي باد

 

روز 30 فروردين سالروز تولد حكيم فرزانه امير سيد امام زين الدين اسماعيل بن حسن بن محمد بن محمود بن احمد حسيني جرجاني از پزشكان نامدار ايران است كه در سده هاي پنجم وششم هجري قمري مي زيسته وي در سال 434 ه.قدر گرگان زاده شد . ابتدا طب را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس براي ادامه ي تحصيل و تحقيق به عراق عجم و خوزستان و فارس سفر نمود . مدتي در نيشابور مي زيست و در آنجا به خدمت ابن ابي صادق از شاگردان ابن سينا رسيد و بدين جهت با يك واسطه شاگرد ابن سينا نابغه ي شرق مي باشد . در سال 504 ه.ق رهسپار خوارزم شد و به دربار قطب الدين محمد سر سلسله ي خوارزمشاهيان پيوست . دربار آنان مجمع فضلا و دانشمندان بود. قطب الدين محمد مقدم استاد را گرامي داشت و توليت داروخانه (بيمارستان) خوارزم را به عهده ي وي نهاد و در عين حال در همين سال تدوين كتاب عظيم ذخيره را به پايان رسانيد و آن را ذخيره ي خوارزمشاهي ناميد . ذخيره با حدود 750000 كلمه بهترين و مهم ترين كتاب پزشكي به زبان فارسي و منبع عظيم طب فارسي است . اگرچه برخي از مطالب آن همانند هر كتاب طبي كهن منسوخ شده با اين وجود اگرذخيره را در ترازوي زمان بسنجيم همانا بهترين كتاب طب فارسي است . حكيم جرجاني از كتاب بزرگ ذخيره دو خلاصه تهيه كرد : يكي كوچك و به قطع طويل تا طبيبان بتوانند آن را در چكمه خود بنهند بنام خفي علائي و ديگري خلاصه اي مفصل تر بنام الاغراض الطبيه . اين سه كتاب به عنوان منابع پزشكي به زودي در تمامي مدارس پزشكي آن زمان گزينش و گسترش يافت . و بدين جهات او بنيان گذار طب فارسي است . اين حكيم توانا بيشتر از ديد مشاهدات آزمايشگاهي به تشخيص امراض اهتمام مي ورزيد . از جمله در گفتار پنجم كتاب دوم از ذخيره مطالب اصلي و كاربردي ادرار شناسي را مفصلا مورد تجزيه و تحليل قرار داده است .

 

وي پس از 97 سال زندگي پر بركت و سراسر خدمت خويش در سال 531 ه ق (1136ميلادي ) در مرو به جهان باقي شتافت .

 

اين روز بر همه سفيد پوشان علوم آزمايشگاهي مبارک باد.

 

سیزده بدر

جشن سيزده فروردين ماه روز بسيار مبارک و فرخنده است. ايرانيان چون در مورد اين روز آگاهي کمتري دارند آن روز را نحس مي دانند و براي بيرون کردن نحسي از خانه و کاشانهً خود کنار جويبارها و سبزه ها مي روند و به شادي مي پردازند. تا کنون هيچ دانشمندي ذکر نکرده که سيزده نوروز نحس است. بلکه قريب به اتفاق روز سيزده نوروز را بسيار مسعود و فرخنده دانسته اند. مثلا در صفحهً 266 آثار الباقيه جدولي براي سعد و نحس آورده شده که در آن سيزده نوروز که تير روز نام دارد کلمهً ( سعد ) به معني فرخنده آمده و به هيچ وجه نحوست و کراهت ندارد.  بعد از اسلام چون سيزدهً تمام ماه ها را نحس مي دانند به اشتباه سيزده عيد نوروز را نيز نحس شمرده اند. وقتي دربارهً نيکويي و فرخنده بودن روز سيزدهم نوروز بيشتر دقت و بررسي کنيم مشاهده  مي شود موضوع بسيار معقول و مستند به سوابق تاريخي است. سيزدهم هر ماه شمسي که تير روز ناميده مي شود مربوط به فرشتهً بزرگ و ارجمندي است که " تير " نام دارد و در پهلوي آن را تيشتر مي گويند. فرشتهً مقدس تير در کيش مزديستي مقام بلند و داستان شيريني دارد. ايرانيان قديم پس از دوازده روز جشن گرفتن و شادي کردن که به ياد دوازده ماه سال است، روز سيزدهم نوروز را که روز فرخنده ايست به باغ و صحرا مي رفتند و شادي مي کردند و در حقيقت با اين ترتيب رسمي بودن دورهً نوروز را به پايان ميرسانيدند. 

                                                 

سبزه گره زدن

افسانهً آفرينش در ايران باستان و مسئلهً نخستين بشر و نخستين شاه و دانستن رواياتي دربارهً کيومرث حائز اهميت زيادي است. در اوستا چندين بار از کيومرث سخن به ميان آمده و او را اولين پادشاه و نيز نخستين بشر ناميده است. گفته هاي حمزه اصفهاني در کتاب سني ملوک الارض و انبياء و گفته هاي مسعودي در کتاب مروج الذهب جلد دوم و بيروني در کتاب آثار الباقيه بر پايهً همان آگاهي است که در منابع پهلوي وجود دارد. مشيه و مشيانه که پسر و دختر دوقلوي کيومرث بودند روز سيزده فروردين براي اولين بار در جهان با هم ازدواج نمودند. در آن زمان چون عقد و نکاحي شناخته شده نبود آن دو به وسيله گره زدن دو شاخه پايهً ازدواج خود را بنا نهادند. اين مراسم را بويژه دختران و پسران دم بخت انجام ميدادند و امروز هم دختران و پسران براي بستن پيمان زناشويي نيت مي کنند و علف گره مي زنند. اين رسم از زمان کيانيان تقريباً متروک شد ولي در زمان هخامنشيان دوباره شروع شده و تا امروز باقي مانده است. در کتاب مجمل التواريخ چنين آمده " اول مردي که به زمين ظاهر شد پارسيان او را کل شاه گويند. پسر و دختري از او ماند که مشيه و مشيانه نام گرفتند و روز سيزدهً نوروز با هم ازدواج کردند و در مدت پنجاه سال هيجده فرزند بوجود آوردند و چون مردند جهان نود و چهار سال بي پادشاه بماند " . چنانکه در بحث جشن نوروز اشاره شد کردهاي ايران و عراق که زرتشت را از خود مي دانند روز سيزدهم فروردين را جزو جشن نوروز به حساب مي آورند.     

                                              

 

 

در کتابهاي تاريخي و ادبي سده هاي گذشته، که رسم ها، آيين جشن هاي نوروزي کهن را ياد و يادداشت کرده اند، چون تجارب الامم، آثار الباقيه، التفهيم، تاريخ بيهقي، مروج الذهب، زين الاخبار و نيز در شعر شاعران به ويژه شاعران دورهً غزنوي که بيشترين توصيف جشن ها را در بر دارد اشاره اي به " سيزده بدر " نمي يابيم. پرسش اينجاست که اگر در کتاب هاي تاريخي و ادبي گذ شته اشاره اي به سيزده بدر و هفت سين نمي يابيم آيا اين رسم ها را بايد پديده اي جديد دانست و يا اين که، رسمي کهن است، و به علت عام و عاميانه بودن در خور توجه نبوده و با معيارهاي مورخان زمان ارزش و اعتبار ثبت و ضبط نداشته است؟  نگارنده حالت دوم را باور دارد. زيرا رسم و آييني که بدين گونه در همه شهرها و روستاهاي ايران همگاني است و در بين همهً قشرهاي اجتماعي عموميت دارد، نمي تواند عمري در حد دو نسل و سه نسل داشته باشد. ديگر اين که مي دانيم کتابهاي تاريخي و شعرهاي شاعران، رويدادها و جشن هاي رسمي را که در حضور شاهان و خاصان دستگاه حکومتي بود، بيان و توصيف مي کرد. ولي سيزده بدر، رسمي خانوادگي و عام و به بياني ديگر پيش پا افتاده و همه پسند ( و نه شاه پسند ) بود. از طرف ديگر، نوشتن رويدادهاي روزي که رفتارها و گفتارهاي خنده دار و غير جدي، براي خود جايي باز کرده، تا " نحسي سيزده " آسانتر " در " برود، توجه مورخ و شاعر را به خود جلب نمي کرد. و شايد " نحس " بودن هم عاملي براي بيان نکردن بود. نحس و ناخوشايند بودن عدد 13 و دوري جستن از آن، در بسياري از کشورها و نزد بسياري از ملت ها، باوري کهن است. مسيحيان هيچ گاه سيزده نفر بر سر يک سفره غذا نمي خورند. در باور تازيان سيزدهمين روز هر ماه ناخوشايند است. ابوريحان بيروني در جدول " روزهاي مختار و مسعود و مکروه " در ايران کهن، روز سيزدهم ماه تير را که ( تير نام دارد ) منحوس ذکر کرده است. سالهاي زيادي فروردين ماه اول تابستان بود. يکي از نويسندگان در خاطره هاي هفتاد ساله اش از باور مردم شهر خود، قزوين، دربارهً سيزده بدر مي نويسد : روز سيزده بدر جايز نبود براي ديد و بازديد، به يک خانه رفت، هم صاحب خانه به فال بد ميگرفت و مي گفت نحوست را به خانه من آوردند و هم رونده، نمي خواست مبتلا به نحوست آن خانه شود. روز سيزده بايد به صحرا رفت. زيرا آنچه بلا در اين سال بيايد، امروز مقدر و تقسيم مي شود. پس خوب است ما در شهر و خانه خود نباشيم، شايد در تقسيم بلا، فراموش شده و از قلم بيفتيم.  شباهتي که بين سيزده بدر و برخي از رسم هاي کاتارها( بازماندگاه مانويان در اروپا، که ترکيبي از انديشه هاي زردشتي، فلسفهً باستان و مسيحيت دارند ) اين پرسش را به ذهن مي رساند که آيا هر دو ريشهً مشترک باستاني ندارند؟  کاتارها در روز عيد " پاک " ( که برخي از سال ها به روز سيزده فروردين نزديک است ) از خانه بيرون آمده و روز را در دامن صحرا و کنار کشتزار مي گذرانند، و براي ناهار با خود تخم مرغ ميبرند. در اين روز پنهان کردن تخم مرغ در گوشه و کنار و پيدا کردن آنها سرگرمي کودکان است. سه شباهت ، يا سه ويژگي مشترک اين دو عبارتند از : 

1- آغاز محاسبهً هر دو از آغاز بهار و اعتدال ربيعي است.

2- در روز سيزده و عيد پاک کاتارها به صحرا و دامان طبيعت مي روند.

3- بازي و سرگرمي کودکان با تخم مرغ فقط در روزهاي عيد بهاري رسم است، نه فصلهاي ديگر سال. 

شباهت ديگر دروغ هاي روز اول آوريل، با شوخي هاي سيزده بدر است. روز اول آوريل، هر چهار سال يکبار مصادف با روز سيزده فروردين است ( و سه سال با 12 فروردين ). پيشينه و انگيزهً برگزاري سيزده بدر، هر چه باشد، در همهً شهرها و روستاها و عشيره هاي ايران، سيزدهمين روز فروردين، رسمي است که بايد از خانه بيرون آمد و به باغ و کشتزارها رو آورد و به اصطلاح نحسي روز سيزده را بدر کرد. خانواده ها در اين روز به صورت گروهي و گاه چند خانواده با هم غذاي ظهر را آماده کرده و نيز آجيل ها و خوردني هاي سفرهً هفت سين را با خود برداشته، به دامان صحرا و طبيعت مي روند و سبزهً هفت سين را با خود برده و به آب روان مي اندازند. به دامن صحرا رفتن، شوخي و بازي کردن، دويدن، تاب خوردن و در هر حال جدي نبودن، از سرگرمي ها و ويژگي هاي روز سيزده است. گره زدن سبزه، به نيت باز شدن گره دشواري ها و برآورده شدن آرزوها، از جمله بيرون کردن نحسي است. اين باور، معروف است که " سبزه گره زدن " دختران " دم بخت "، شگوني براي ازدواج و همسر يابي، مي باشد. در فرهنگ اساطير براي رسم هاي سيزده بدر، معني هاي تمثيلي آورده :  شادي و خنده در اين روز به معني فروريختن انديشه هاي تيره و پليدي، روبوسي نماد آشتي و به منزله تزکيه، خوردن غذا در دشت نشانهً فديه گوسفند بريان، به آب افکندن سبزه هاي تازه رسته - نشانه دادن هديه به ايزد آب يا " ناهيد " و گره زدن سبزه براي باز شدن بخت و تمثيلي براي پيوند زن و مرد براي تسلسل نسلها، رسم مسابقه ها به ويژه اسب دواني - يادآور کشمکش ايزد باران و ديو خشکسالي است.  

اين باور همگاني چنان است که اگر خانواده اي نتواند به علتي تمام روز را به باغ و صحرا برود، به ويژه با دگرگوني هاي جامعه شهر امروز در بعد از ظهر، هر قدر هم مختصر، " براي گره زدن سبزه و بيرون کردن نحسي سيزده " به باغ يا گردشگاه عمومي مي رود.  با دگرگوني هاي صنعتي، شغلي، بزرگ شدن شهرها، فراواني وسيله هاي آمد و رفت سريع السير، وسيله هاي ارتباط جمعي و ... به ناگزير شهرداري هاي شهرهاي بزرگ، دشواريهاي آمد و رفت را پيش بيني مي کنند. فراواني اتومبيل و ديگر وسيله هاي آمد و رفت موتوري و نيز وسعت خانه سازي ها و شهرسازي ها، باعث شده که خانواده ها، سال به سال راه دورتري را براي " سيزده بدر " پشت سر بگذارند، تا سبزه و کشتزاري بيابند.  

                                                            

هورمون های هیپوفیز

مقدمه

غده‌ها بافتهایی هستند که سلولهای آنها ، برای ترشح کردن موادی ویژه تخصص یافته‌اند. غده‌هایی که ترشحات خود را از راه مجراهای موجود ، به داخل لوله گوارشی می‌ریزند غده‌های برون ریز و غده‌هایی که ترشحات خود را در خون می‌ریزند غده‌های درون ریز نام دارند. ترشحات غده‌های درون ریز هورمون نام دارد. هورمونها در یک جای بدن به خون ترشح می‌شوند و در جای دیگر کار خود را انجام می‌دهند. به همین سبب هورمونها را گاه پیام رسانهای شیمیایی نیز می‌نامند.

مقدار هورمونها در خون بسیار اندک است. وجود هورمون را در بافتی که بر آن تاثیر می‌گذارد (بافت هدف) نیز تشخیص می‌دهند هورمونها کارهای مختلف را مانند راه اندازی و تنظیم سوخت و ساز بدن ، نگهداری حالت تعادل بدن ، تنظیم رشد و تنظیم تولید مثل را انجام می‌دهند. در بدن ما چندین غده وجود دارد که ترشحات هر کدام ، عمل یا اعمال ویژه‌ای را در نقاط معین بدن بر عهده دارند از جمله غده‌های درون ریز بدن هیپوفیز است که از مهمترین غده‌های درون ریز بدن بوده و از سه بخش پیشین ، پسین و میانی تشکیل شده است.

هیپوفیز پیشین

هیپوفیز پیشین شش نوع هورمون ترشح می‌کند که هر کدام بوسیله یک گروه سلول ویژه ترشح می‌شود و چون هر یک از این هورمونها وظیفه‌ای مشخص و مستقل دارد. می‌توان گفت که هیپوفیز پیشین غده‌ای است که عملا از شش غده مجزا تشکیل شده است.

هورمونهای هیپوفیز پیشین

• هورمون رشد یا سوماتروتروپ
  
  
• لاکتوژن
  
  
• هورمون محرک تیروئید یا تیروتروپ
  
  
• هورمون محرک بخش قشری غده فوق کلیوی یا کورتیکوتروپ
  
  
• هورمونهای محرک غده‌های تناسلی یا گنادوتروپها

تمام این هورمونها از جنس پروتئین هستند از این هورمونها ، هورمون رشد در رشد و نمو استخوانها و بطور کلی در رشد بدن موثر است و هورمون لاکتوژن در شیر سازی بوسیله غده‌های شیری پستان دخالت دارد. و بقیه تنظیم کار غده‌های تیروئید ، فوق کلیوی ، و غده‌های تناسلی را به عهده دارند.

هورمون رشد

اگر هیپوفیز جانوری را در دوران رشد خراب کنند، رشد آن متوقف می‌شود و اگر به چنین جانوری عصاره هیپوفیز تزریق شود کمبود رشدش جبران می‌شود در صورتی که تزریق عصاره هیپوفیز مرتب ادامه یابد جانور از حد معمولی نیز بزرگتر می‌شود. مطالعات بعدی روشن کرد که اثر هیپوفیز از طریق تاثیر عصاره آن در رشد استخوانها است. اهمیت این تاثیر در دوران رشد بسیار زیاد است زیرا در این زمان استخوان سازی ادامه دارد.

بعدها نشان داده شد که ماده‌ای پروتئینی در عصاره هیپوفیز موجود است که در استخوان سازی تاثیر دارد و موجب رشد می‌شود و به همین علت این ماده را هورمون رشد نامیدند. ورزش و استراحت باعث کاهش گلوکز خون و کاهش گلوکز احتمالا سبب افزایش مقدار ترشح هورمون رشد می‌شود. همچنین مقدار هورمون رشد در هنگامی که شخص به خواب فرو رفته است افزایش می‌یابد و کم خوابی عامل عمده‌ای می‌تواند برای کاهش مقدار هورمون رشد باشد.

رشد غیر طبیعی

کاهش شدید و یا افزایش شدید هورمون رشد سبب رشد غیر عادی می‌شود کاهش شدید مقدار هورمون رشد در کودکی (قبل از بلوغ) سبب کوتاه قدی شدید یا نانیسم می‌شود افراد مبتلا به نانیسم دارای هوش طبیعی هستند. هر گاه قبل از آنکه رشد استخوانهای دراز یایان یابد به این نقص پی بیریم می‌توانیم آن را با تزریق هورمون رشد درمان کنیم.

افزایش بیش از حد هورمون رشد در دوران کودکی باعث بلند قدی فوق‌العاده یا ژیگانتیسم می‌شود. هر گاه افزایش غیر عادی این هورمون در دوارن بلوغ یا بعد از آن اتفاق افتد شخص مبتلا بلند قدتر نمی‌شود اما قطر استخوانهای دست ، پا و صورت افزایش می‌یابد. اولین نشانه این بیماری نیاز به کفش بزرگتر و تنگ شدن انگشتر در دست است این عارضه را آکرومگالی می‌نامند.

لاکتوژن

این هورمون بر روی سلولهای غدد شیری اثر می‌گذارد و سبب ساخته شدن شیر ترشح آن به درون کیسه‌های شیری می‌شود. با تولد نوزاد بلافاصله ترشح لاکتوژن در خون افزایش می‌یابد و شیر سازی آغاز می‌شود. خروج شیر از پستان مادر یکی دو روز بعد از تولد بچه شروع می‌شود و این تاخیر در اثر افزایش تدریجی لاکتوژن در خون و زمان لازم برای تاثیر آن بر سلولهای شیرساز پستان است ترشح لاکتوژن تا زمانی که طفل از پستان شیر بخورد ادامه خواهد داشت.

هیپوفیز میانی

بخش میانی هیپوفیز همانند بخش پیشین ، ساختمان غده‌ای دارد که در انسان نقش عمده‌ای را ایفا نمی‌کند اما در مهره داران ساده‌تر مانند دوزیستان و خزندگان ، این بخش هورمونی ترشح می‌کند که بر روی رنگ پوست موثر است

هیپوفیز پسین

بخش پسین هیپوفیز اساسا ساختمان غده‌ای ندارد، بلکه بخشی از دستگاه عصبی است و از اجتماع یکسری اکسون تشکیل شده است. اجسام جسم سلولی این اکسونها در هیپوتالاموس مغز قرار دارند. دو هورمون هیپوفیز پسین یعنی آنتی دیورتیک (به معنای ضد ادراری یا کم کننده ادرار که در اثر افزایش تراوایی نفرونهای کلیه نسبت به آب و افزایش بازجذب آب صورت می‌گیرد.)

اکسی توسین (به معنای تسهیل کننده زایمان که بوسیله تحریک ترشح شیر از غده‌های شیری و تحریک انقباض ماهیچه‌های رحم صورت می‌گیرد) در جسم سلولی نورونهای هیپوتالاموسی ساخته می‌شوند سپس از راه اکسونها به هیپوفیز پسین می‌آیند و از آنجا به خون می‌ریزند. پس در عمل هیپوفیز پسین عمل ذخیره و ترشح این هورمونها است و ساختن آنها در نورونهای هیپوتالاموس صورت می‌گیرد.

 

برگرفته از : دانشنامه رشد

 

سومین همایش سراسری علمی پیراپزشکی کشور در تالار رازی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار گردید.

 

پاسخ نامه اولیه کنکور کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس

 

بیوشیمی بالینی:

ویروس شناسی:

ایمنی شناسی :

انگل شناسی:

هماتولوژی: